ایرانی تباران و فارسی زبانان ازبکستان
سوگنامه بخارا و سمرقند پارسی
Сугномаи Бухоро ва Самарканди порси
یادآوری: در سالهای ۱۹۲۴ میلادی استانهای سمرقند و بخارا و فرغانه و قشقه دریا و سیر دریا و سرخان دریا و تاشکندبا سیاست‌های شوروی پیشین از تاجیکستان جدا گشته و به ازبکستان پیوست. دولت ازبکستان با سیاست فارسی‌ستیزی خود همچنان محدودیت‌های آموزشی و رسانه‌ای سختی بر ضد زبان فارسی پیاده کرده‌است.اهالی سمرقند و بخارا حدود ۸۰% تاجیک‌اند ولی در ادارات دولتی بر حسب سیاست به نام ازبک ثبت گردیده اند، مؤسسات آموزشی از جمله دانشگاه سمرقند که قدیمی‌ترین دانشگاه آسیای مرکزی است و به فرمان لنین نخستین رهبر حکومت شوروی پایه گذاری شد، به زبان فارسی بود که پس از فروپاشی شوروی و به قدرت رسیدن اسلام کریموف رئیس جمهوری فعلی ازبکستان، آموزش در این دانشگاه به زبان ازبکی شد.
بخارای شريف نام هفته نامه ای است که برای همه فارسی زبانان آسيای ميانه آشناست. روزنامه ترقی خواهی که مقام نخستين نشريه تاجيک زبان را يافته است. از زمان چاپ اولين نسخه آن در 1912 بيشتر از 90 سال می گذرد. بعد از فروپاشی نظام برادر بزرگ احيا شد و بنياد خوشنام "آفتاب سغديان" آن را ارگان خود ساخت. حالا خبر می رسد که اين تنها نشريه فارسی زبان بخارا ديگر به فارسی نمی نويسد. مديرش مدعی است برای روی پا ماندن نشريه اش زبان آن را ديگر کرده است. من باور نمی کنم. اما باور دارم که مردم امروز بخارا در تنگدستی غريبی به سر می برند. روزنامه خريدار ندارد گويا. شايد هم حرفی که خريدار داشته باشد نمی زند و نمی زده است. اما برای شهری چون بخارا نشريه فارسی نداشتن معناها دارد. پرسش من اين است که اگر فرض گيريم که تنها مشکل بخارای شريف مشکل مالی بوده است چرا ما در ايران از آن بی خبر مانديم؟ مگر خرج انتشار يک هفته نامه چهار صفحه ای در بخارا چقدر بود که اين منبر گرانبها را به ارزانی واگذاشتيم و ختم نشر فارسی را در عزيزترين فرهنگشهر فارسی اعلام کرديم؟ امروز ايران خواه ناخواه مرکز ربان فارسی و پر رونق ترين ميدان نشر فارسی است. چرا بی خبر مانديم از آنچه بر اهل بخارا می رود؟
ايرانيان مقيم اروپا کجايند؟ ثروتمندان ايرانی به کدام فرهنگ پروری مشغول اند؟ انجمن های بی شمار ايرانی به کدام ايران و فرهنگ فارسی توجه دارند؟ نويسندگان ايرانی از کدام تب و تاب و درد و درمان بخارا با خبرند؟ اصلا روی نقشه می توانند آن را نشان دهند؟
ما چشم خود را بسته ايم تا پس از زوال اهل بخارا مرثيه بسراييم؟ ما چگونه مردمی هستيم که از کمک و اقدام که هيچ از شناخت و همدلی با بخارا نيز در ما نشان نيست؟
>> بخارا
>> سمرقند
>> خط سریلیک سدی در فرا راه هم آهنگی ادبیات فارسی دری و تاجیکی
>> نگاهي به شعر معاصر فارسي ازبكستان
>> جايگاه زبان پارسی در ازبكستان
>> ما تنها نیستیم ایران افغانستان تاجیکستان ازبکستان بحرین کویت و...
>> زبان فارسی در دوره سامانیان
>> سفرنامه‌ی ایران یک فارس ازبکستانی
>> بخارای شريف از جامه فارسی درآمد و ازبک شد